Insulinooporność jest zaburzeniem charakteryzującym się obniżoną wrażliwością tkanek organizmu na insulinę, pomimo że stężenie tego hormonu we krwi jest prawidłowe. Na rozwój insulinooporności wpływa wiele czynników, jak np. nadmierna masa ciała, zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej, dieta bogata w produkty przetworzone, czy nawet czynniki genetyczne.

Dlaczego dochodzi do zaburzeń insulinowych?

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest insulina oraz jak dochodzi do zaburzeń gospodarki tego hormonu. Insulina produkowana przez trzustkę, odpowiada za utrzymanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi. Po zjedzeniu posiłku bogatego w węglowodany, trzustka zwiększa produkcję insuliny, która transportuje glukozę wraz z krwią do wszystkich komórek organizmu. Podczas prawidłowego procesu przyswajania insuliny znajdujące się w naszym organizmie receptory insulinowe pobierają zwiększoną ilość glukozy, wyrównując jej poziom. W przypadku, kiedy nasz organizm traci wrażliwość na insulinę i nie potrafi w odpowiedni sposób poradzić sobie z nadmiarem glukozy mówimy o zaburzeniu insulinooporności.

Insulinooporność zwiększa łaknienie

Jakie wyróżniamy rodzaje insulinooporności?

Rozróżnia się trzy rodzaje insulinooporności (IO): insulinooporność przedreceptorową, receptorową i poreceptorową.

  • IO przedreceptorowa charakteryzuje się nieprawidłową budową cząsteczki insuliny wynikającą z genetyki. Skutkiem tego jest nieprawidłowa reakcja na insulinę wytwarzaną przez komórki beta trzustki. Prawidłowa reakcja natomiast jest na insulinę egzogenną, czyli tą podawaną z zewnątrz.
  • IO receptorowa zwykle powstaje na skutek zaburzenia czynności bądź struktury receptora insulinowego. Mamy wtedy do czynienia z transportem tego receptora do błony komórkowej.
  • IO poreceptorowa jest spowodowana zaburzeniami procesów przyłączenia insuliny do receptora insulinowego, co skutkuje brakiem funkcjonalności transporterów glukozy.

Występuje też insulinooporność obwodowa i wątrobowa. Postać obwodowa rozwija się w mięśniach szkieletowych i w tkance tłuszczowej, natomiast IO wątrobowa dotyczy hepatocytów, czyli komórek wątroby. Skutkiem jest nasilony proces rozpadu glikogenu i proces powstawania glukozy (glukoneogenezy), a także wytwarzanie cholesterolu i trójglicerydów.

Insulinooporność – jakie są jej konsekwencje?

Następstwem insulinooporności może być otyłość czy rozwój innych chorób, jak np. cukrzyca typu II, choroby układu krążenia, stłuszczenia wątroby, zespołu metabolicznego, a u kobiet także zespołu policystycznych jajników. Ponadto mogą występować takie objawy jak kłopoty z redukcją wagi, senność, zwłaszcza po posiłku, kłopoty z koncentracją i zapamiętywaniem, ale także bóle stawowe, nawracające uczucie zimna oraz pogorszenie kondycji skóry.

Jak działa insulinooporność
Jak działa organizm przy zaburzeniach insulinooporności?

Insulinooporność – jak ją rozpoznać?

W celu rozpoznania insulinooporności należy na czczo wykonać badanie krwi i oznaczyć poziom stężenia insuliny w surowicy. Na początku najlepiej udać się po poradę do lekarza pierwszego kontaktu, który skieruje nas na badania laboratoryjne. Obecnie szerokie zastosowanie w wykrywaniu insulinooporności znajduje wskaźnik HOMA – IR (Homeostatic Model Assessment), obliczany na podstawie poniższego wzoru:

HOMA-IR = insulina na czczo mU/ml x glikemia na czczo (mmol/l)
_________________________________________
22,5

W tym modelu na podstawie stężeń glukozy i insuliny w surowicy krwi w warunkach podstawowych oblicza się współczynnik insulinooporności. Wartość tego współczynnika w warunkach fizjologicznych wynosi 1,0. Wyższe wartości mogą sugerować insulinooporność.

Jak funkcjonować z insulinoopornością?

Jeśli zostanie u nas zdiagnozowana insulinooporność, pierwszym krokiem powinno być zadbanie o poprawę wrażliwości insulinowej. Sprawdzi się tutaj wdrożenie aktywności fizycznej, podaż błonnika, chromu, magnezu czy też potasu, a także cynku. Dodatkowo w diecie należy uwzględnić indeks oraz ładunek glikemiczny produktów. W tym wypadku warto wybierać produkty o niskim <55 i średnim <70 IG, jak np. większość warzyw i zbóż. Jeśli wybieramy produkt o wysokim IG, jak np. słodkie bułki czy napoje słodzone, należy do niego dodać produkt o niskim IG. Do diety warto także włączyć wapń, selen, zieloną herbatę, imbir czy cynamon. Nie należy także zapominać o odpowiedniej suplementacji. Na szczególną uwagę zasługuje tu kurkumina, resweratrol, wyciąg z morwy białej czy żeń-szenia. Świetnie sprawdzi się również berberyna.

Przy współpracy z Kierunek Trener logo portal Kierunek Trener

————————————————

  • Napiórkowska L., Franek E., Insulinooporność a stan przedcukrzycowy, Postępy Nauk Medycznych, 2017
  • Siomkajło M., Kuliczkowska-Płaksej J., Insulinoterapia, Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami
  • Kozek E., Insulin resistance and hyperinsulinemia–clinical aspects, „Przegląd Lekarski”
  • Esmaillzadeh A. i inni, Dietary patterns, insulin resistance, and prevalence of the metabolic syndrome in women. Am J Clin Nutr, 2007
  • Barazzoni R. i inni, Carbohydrates and insulin resistance in clinical nutrition: Recommendations from the ESPEN expert group. Clin Nutr, 2017
  • Ikeda K. i inni, Dietary habits associated with reduced insulin resistance: The Nagahama study. Diabetes Res Clin Pract, 2018
  • Sicińska P., Pytel E. i inni, Zastosowanie różnych suplementów diety w zespole metabolicznym, 2015
  • Wesołowski P., Wańkowicz Z, Insulinooporność – metody rozpoznawania i następstwa kliniczne

Iwona Pasieczna - Dietetyk Kliniczny, trenerka osobista, właścicielka Studia Zdrowia Be Healthy. Specjalizuję się głównie w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, insulinooporności, zaburzeniach układu hormonalnego u kobiet oraz zaburzeniach pracy tarczycy. Swoją wiedzę opieram na nauce i własnym doświadczeniu, a do podopiecznych podchodzę całościowo, skupiając się nie tylko na zdrowym żywieniu, ale też na innych elementach dnia codziennego wpływających na stan zdrowia. Miałam również przyjemność tworzyć artykuły m.in. dla Food forum czy Akademii Hipertrofii. Obecnie prowadzę swój gabinet w Warszawie, pod nazwą Studio Zdrowia Be Healthy, cały czas poszerzając wiedzę o nowe badania, szkolenia czy konferencje naukowe.